| |
Ghana |
Polska |
| Stolica |
Akra |
Warszawa |
| Powierzchnia w tys. km² |
239 |
313 |
| Liczba ludności w milionach |
24,4 |
38,5 |
| HDI (miejsce w rankingu na 187 krajĂłw) |
135 |
39 |
| HPI (miejsce w rankingu na 151 krajĂłw) |
86 |
71 |
| PKB na osobę w dolarach wg parytetu siły nabywczej ($ PPP) |
1 644 |
19 885 |
| Procent mieszkańców żyjących za mniej niż 1.25 $ dziennie |
30 |
0 |
| Przewidywana długość życia (w latach) |
64,2 |
76,1 |
| Śmiertelność dzieci poniżej 5 r.ż. (na 1000 żywych urodzeń) |
69 |
7 |
| Alfabetyzacja dorosłych powyżej 15 r.ż. (%) |
66,6 5 |
99, |
| Ĺšlad ekologiczny (globalnych ha/os) |
1,7 |
3,9 |
| Deklarowane poczucie zadowolenia z ĹĽycia (punkty w skali 1-10) |
4,6 |
5,8 |
Oprac. na podst. Human Development Report 2011, Happy Planet Index 2012.
Ghana – unikatowy „afrykaĹ„ski tygrys”
oprac. Aleksandra Antonowicz
W Afryce nie występują tygrysy, choć kilka krajów tego kontynentu rozwija się tak szybko, wręcz drapieżnie, że można je nazwać w przenośni tygrysami Afryki. Takim właśnie krajem jest Ghana, która sukcesywnie wychodzi ze skrajnego ubóstwa i jest uznawana za jeden ze stabilniejszych i bardziej pokojowo nastawionych krajów afrykańskich.
Ghana leĹĽy w Afryce Zachodniej nad Oceanem Atlantyckim, tylko kilka stopni na północ od rĂłwnika. By jÄ… znaleźć, musimy na mapie Afryki Zachodniej szukać duĹĽego jeziora – Jeziora Wolta, ktĂłre jest najwiÄ™kszym sztucznym zbiornikiem na Ĺ›wiecie, a swojÄ… nazwÄ™ wzięło od nazw wpĹ‚ywajÄ…cych do niego rzek: Wolty BiaĹ‚ej, Wolty Czerwonej i Wolty Czarnej. Ten sztuczny zbiornik zostaĹ‚ stworzony przez GhaĹ„czykĂłw w latach sześćdziesiÄ…tych ubiegĹ‚ego stulecia po to, by tworzÄ…ca go tama Akosombo, ktĂłra wzięła swÄ… nazwÄ™ od nazwy pobliskiej wioski lub wzgĂłrza, mogĹ‚a produkować elektryczność na potrzeby Ghany. Ghana jest o okoĹ‚o jednÄ… czwartÄ… mniejsza od Polski, zamieszkuje jÄ… mniej wiÄ™cej dwadzieĹ›cia pięć milionĂłw ludzi.
Ze względu na panujący klimat równikowy, Ghanę porastały lasy równikowe. Niestety, przez ostatnie 50 lat ich powierzchnia, w wyniku wycinki drewna na eksport i potrzeb lokalnej ludności (drewno jest materiałem opałowym), zmalała o około dwie trzecie w stosunku do pierwotnego obszaru. Z tym również związany jest drastyczny spadek liczby dzikich zwierząt, które dotychczas zamieszkiwały te ogromne lasy. Dziś z większych ssaków można tam spotkać słonie i hipopotamy, jedynie na północy kraju. Jest też wiele małp, które żyją w tzw. małpich sanktuariach, czyli małych rezerwatach tworzonych dla zwierząt przez ludzi.
Unikatowość Ghany polega miÄ™dzy innymi na tym, ĹĽe od dwĂłch dekad kraj ten jest oazÄ… stabilizacji i pokoju, mimo wielu konfliktĂłw toczÄ…cych siÄ™ w najbliĹĽszym sÄ…siedztwie (dwie wojny domowe na sÄ…siednim WybrzeĹĽu KoĹ›ci SĹ‚oniowej, konflikty w Nigerii, wojny w Liberii i Sierra Leone). GhaĹ„czycy twierdzÄ…, ĹĽe przyczynÄ… tego stanu rzeczy jest fakt, ĹĽe ponad pięćdziesiÄ…t procent ludnoĹ›ci wywodzi siÄ™ z jednej grupy etnicznej Akan, co sprawia, ĹĽe maĹ‚o jest konfliktĂłw na tle etnicznym. GhaĹ„czycy sÄ… dumni z tego, ĹĽe postrzega siÄ™ ich jako ludzi goĹ›cinnych i pokojowo nastawionych. W przypadku wielu afrykaĹ„skich krajĂłw zmiana rzÄ…du powoduje napiÄ™cia spoĹ‚eczne, a czasem nawet zamieszki czy wrÄ™cz wojny domowe. W Ghanie takie zjawiska sÄ… marginalne. Dlatego teĹĽ, mimo nagĹ‚ej Ĺ›mierci urzÄ™dujÄ…cego prezydenta w lipcu 2012 roku, raczej nikt nie przewiduje, by kraj ten pogrÄ…ĹĽyĹ‚ siÄ™ z tego powodu w konflikcie wewnÄ™trznym. DrugÄ… pozytywnÄ… cechÄ… charakterystycznÄ… tego kraju jest stosunkowo szybki wzrost gospodarczy. W 2011 roku Ghana rozwijaĹ‚a siÄ™ w szaleĹ„czym tempie czternaĹ›cie procent w skali roku – przeĹ›cignÄ…Ĺ‚ jÄ… tylko bogaty w zĹ‚oĹĽa ropy emirat Kataru (Polska byĹ‚a na setnym miejscu w tym rankingu). RozwĂłj Ghany jest moĹĽliwy dziÄ™ki odkrytym niedawno zĹ‚oĹĽom ropy naftowej i gazu oraz ze wzglÄ™du na eksport produktĂłw takich jak kakao, drewno, zĹ‚oto i diamenty. Ghana jest czoĹ‚owym eksporterem ziarna kakaowego na Ĺ›wiecie, dlatego z duĹĽym prawdopodobieĹ„stwem moĹĽna powiedzieć, ĹĽe wiÄ™kszość polskich dzieci pijÄ…cych na Ĺ›niadanie kakao od samego poranka korzysta z bogactw naturalnych Ghany. Niestety, wiele ghanijskich dzieci nie pija kakao, poniewaĹĽ ich rodzin na to nie stać. Lokalne kakao stanowi o wiele trudniej dostÄ™pny produkt niĹĽ kakao miÄ™dzynarodowych koncernĂłw.
Ghana mogłaby jeszcze bardziej korzystać z posiadanych bogactw, gdyby eksportowała bardziej przetworzone produkty, np. zamiast ziarna kakaowego gotowe do spożycia kakao albo zamiast surowego drewna gotowe produkty papiernicze. Niestety, krajom Globalnego Południa trudno jest wejść na światowy rynek z ofertą sprzedaży przetworzonych produktów, ponieważ kraje bogate wolą przetwarzać importowane np. z Ghany surowce i sprzedawać gotowe produkty na całym świecie z dużym zyskiem. Państwa bogate sterują cenami nieprzetworzonych surowców, ponieważ same ich nie mają i wiedzą, że państwa takie jak Ghana są uzależnione od ich sprzedaży. Taki niesprawiedliwy mechanizm uzależnia kraje Południa od bogatej Północy, a przecież epoka kolonializmu zakończyła się po to, by wszystkie kraje mogły być względem siebie równe.
Mimo problemĂłw sukces Ghany jest widoczny i wydaje siÄ™ być zrozumiaĹ‚y rĂłwnieĹĽ ze wzglÄ™du na jej historiÄ™. Od stuleci na terenach obecnej Ghany dominujÄ…cym imperium byĹ‚o KrĂłlestwo Aszanti („ghana” w jÄ™zyku Aszanti znaczy krĂłl-wojownik). Lud Aszanti przez bardzo dĹ‚ugi czas stawiaĹ‚ opĂłr chcÄ…cym skolonizować jego ziemie Brytyjczykom. CiekawostkÄ… wiele mĂłwiÄ…cÄ… o walecznoĹ›ci i poziomie rozwoju ludu Aszanti jest fakt, ĹĽe przywĂłdcÄ… ostatniego buntu Aszanti przeciwko brytyjskiej kolonizacji byĹ‚a kobieta – krĂłlowa Yaa Asantewaa. Aszanti przegrali wojnÄ™ z Brytyjczykami, ale Ghana, jako pierwszy kraj w Afryce Subsaharyjskiej, odzyskaĹ‚a niepodlegĹ‚ość w roku 1957. Nic dziwnego, ĹĽe współczeĹ›ni GhaĹ„czycy – potomkowie walecznych Aszanti – zapytani, z czego sÄ… najbardziej dumni, odpowiadajÄ…: „Z wolnoĹ›ci”.
W Ghanie mówi się kilkudziesięcioma lokalnymi językami, jednak wiele z nich jest na tyle podobnych, że mieszkańcy różnych regionów mogą się ze sobą porozumieć. Na szczęście dla nas, turystów, językiem urzędowym jest angielski, którym posługują się prawie wszyscy Ghańczycy. Do Ghany przyjeżdża coraz więcej turystów, którzy zwiedzają historyczne forty i zamki na wybrzeżu, rezerwaty przyrody (np. Kakum, gdzie można wybrać się na podniebny spacer linowym korytarzem zawieszonym na najwyższych drzewach lasu równikowego), małpie sanktuaria i najwyższy w całej Afryce Zachodniej wodospad Wli, centra rękodzielnicze, miasta z bogatą przeszłością takie jak Kumasi w centrum kraju czy historyczne centrum handlu niewolnikami Cape Coast na wybrzeżu. Od kilku lat turystów przyciąga organizowany w okolicach chrześcijańskich świąt Wielkanocy sławny na cały świat Festiwal Lotniarstwa i Paralotniarstwa, podczas którego obserwować można podniebne akrobacje pod równikowym słońcem.
Kiedy już jest się w Ghanie, trzeba spróbować lokalnej kuchni, w której dominują bardzo ostre potrawy. Podstawowe produkty, z których robi się typowy posiłek, to bulwy manioku, kukurydza, ryż lub banany. Z nich powstają kaszkowate pulpy zwane fantazyjnie np. fufu, kenke czy banku. Do takiej pulpy przyrządza się gęsty warzywno-pomidorowy sos lub zupę, czasem ze smażoną rybą bądź gotowanym mięsem. Taką potrawę jada się odrywając prawą ręką kawałek pulpy i maczając ją w sosie. Jeśli w sosie pływa mięso, trzeba je umiejętnie wyłowić palcami. Unikatowymi smakołykami są zupa orzeszkowa i red red, czyli fasolka w czerwonym sosie z dodatkiem oleju palmowego i smażone banany. Na każdym rogu w mieście można kupić świeżego kokosa, z którego sprzedawca odcina sprawnym ruchem wieczko i podaje do wypicia przezroczysty sok. Po wypiciu soku kolejny ruch maczetą otwiera nam skorupkę i widać smakowite kawałki białego kokosa, z którego robione są znane nam w Polsce suszone wiórki kokosowe.
Aby jednak myśleć o smakołykach, trzeba mieć jakikolwiek dostęp do żywności i, oczywiście, wody pitnej. Mimo iż Ghana rozwija się szybko, wciąż mniej więcej jedna trzecia jej mieszkańców żyje poniżej ustalonej przez Bank Światowy granicy ubóstwa (czyli za około 1,25 dolara dziennie), a ponad połowa mieszkańców nie ma dostępu do wody zdatnej do picia. W Ghanie nie brakuje wody, problemem jest jednak infrastruktura i fundusze na opłacenie kosztów jej instalacji. W miastach są co prawda budowane rurociągi, ale wciąż, nawet w Akrze, czyli stolicy kraju, częstym widokiem są kolejki po zakup wody z beczkowozu, szczególnie w biedniejszych dzielnicach. Poza miastami z dostępem do wody pitnej jest jeszcze trudniej, bo o rurociągach nie ma co marzyć, a inwestycja związana z budową studni często przekracza możliwości finansowe mieszkańców wsi. Nierzadko jedynym źródłem wody jest rzeka, ale o takiej wodzie nie można powiedzieć, że jest zdatna do picia, ponieważ nikt jej nie bada. Często zdarza się, że do tej samej rzeki, z której czerpie się wodę, wyrzucane są śmieci. Picie takiej wody może prowadzić do kłopotów zdrowotnych, ale mieszkańcy terenów wiejskich czasami nie mają po prostu innego wyjścia. Organizacje pozarządowe z bogatych krajów, takich jak np. Polska, zajmują się wspieraniem dostępu do wody pitnej na obszarach wiejskich. W południowej Ghanie studnie buduje i remontuje we współpracy z mieszkańcami wsi Polska Zielona Sieć . Najpopularniejszym napojem do kupienia właściwie w każdym zakątku Ghany jest nie sok czy napoje gazowane, ale właśnie zwykła, zdatna do picia woda, sprzedawana w plastikowych woreczkach. Kosztuje około dziesięciu groszy, a pije się ją, przegryzając woreczek (robią tak wszyscy niezależnie od wieku).
SpecjalnoĹ›ciÄ… Ghany sÄ… rÄ™cznie tkane szarfy zwane kente. W kulturze europejskiej tradycjÄ… jest noszenie krawata, zaĹ› jednym z najbardziej znanych afrykaĹ„skich wyrobĂłw tekstylnych jest wĹ‚aĹ›nie kente! Wzory i kolory kente majÄ… znaczenie wynikajÄ…ce z tradycji. W przeszĹ‚oĹ›ci kente nosiĹ‚y tylko najwaĹĽniejsze osoby, np. przywĂłdcy, potem ich noszenie upowszechniĹ‚o siÄ™, choć nadal zakĹ‚ada siÄ™ je tylko na specjalne okazje. Tak jak poszczegĂłlne wzory kente przynaleĹĽÄ… do konkretnej grupy etnicznej zamieszkujÄ…cej GhanÄ™, tak kaĹĽda z tych grup ma teĹĽ charakterystycznÄ… dla siebie muzykÄ™, a wĹ‚aĹ›ciwie rytmy, poniewaĹĽ najwaĹĽniejszym instrumentem muzycznym w Ghanie sÄ… bÄ™bny o egzotycznych nazwach: agboba, agyegyewa, apentemma, atsimevu, atumpan, axatse, brekete, dondo, Ewe set, fontomfrom, gome, kaganu, kpanlogo, kroboto. Na bÄ™bnach gra siÄ™ przy kaĹĽdej okazji – podczas uroczystoĹ›ci, w szkole, w koĹ›ciele, a takĹĽe dla rozrywki. Muzyce towarzyszÄ… taĹ„ce, w ktĂłrych kroki majÄ… rĂłwnieĹĽ specjalne znaczenie. Nie naleĹĽy jednak myĹ›leć, ĹĽe w tak muzykalnym spoĹ‚eczeĹ„stwie dominuje tylko tradycyjna muzyka. Od lat pięćdziesiÄ…tych dwudziestego wieku w Ghanie rozwijaĹ‚y siÄ™ współczesne style muzyczne, takie jak highlife czy potem hiplife. DziĹ› jednym z najpopularniejszych muzykĂłw w Ghanie jest Reggie Rockstone, prekursor stylu hiplife. Powszechnym widokiem na ulicach ghaĹ„skich miast sÄ… nastolatkowie sĹ‚uchajÄ…cy gĹ‚oĹ›no muzyki z telefonĂłw komĂłrkowych bÄ…dĹş z przenoĹ›nych odbiornikĂłw radiowych. Radio jest wciÄ…ĹĽ najpopularniejszym noĹ›nikiem informacji, szczegĂłlnie poza wiÄ™kszymi miastami, mimo ĹĽe Internet staje siÄ™ coraz powszechniejszy.
Ghana ma również sukcesy w światowym sporcie, szczególnie w piłce nożnej. Ghańska męska drużyna piłkarska nazywana Black Stars (Czarne Gwiazdy) na mundialu w 2010 roku dotarła do ćwierćfinału. Nie mniej ważna jest żeńska drużyna piłkarska, nazywana dla odmiany Black Queens (Czarne Królowe).
PodsumowujÄ…c, Ghana jest krajem chlubiÄ…cym siÄ™ stabilizacjÄ… i bogatÄ… kulturÄ…, choć ze spuĹ›ciznÄ… dramatycznego doĹ›wiadczenia lat kolonializmu. NajlepszÄ… wizytĂłwkÄ… Ghany, mĂłwiÄ…cÄ… wiele o jej zamiĹ‚owaniu do wolnoĹ›ci, jest Kofi Annan (jego imiÄ™ w jÄ™zyku Akan oznacza, ĹĽe urodziĹ‚ siÄ™ w piÄ…tek) – byĹ‚y Sekretarz Generalny ONZ i laureat Nagrody Nobla, obroĹ„ca praw czĹ‚owieka.
Domowa karta pracy:
WIETNAM
Ghana |
Algieria |
Zambia |
Peru |
Boliwia |
Gwatemala |
Nepal |
Mongolia |
Wietnam |
Indonezja
|
| |
| |
| |
|
|
|
Witamy na stronie tematycznej Ośrodka Działań Ekologicznych "Źródła" poświęconej edukacji globalnej.
Ostatnio realizowaliśmy projekt:
"Źródła skutecznej edukacji globalnej"
to nasz kolejny projekt, którego celem
było upowszechnianie i podnoszenie jakości EG na pierwszym etapie edukacyjnym (kl. I-III SP). Jest kontynuacją wcześniejszych działań stowarzyszenia poświęconych propagowaniu treści EG wśród najmłodszych.
W ramach projektu: przeprowadzimy badanie ankietowe dot. postaw nauczycieli wobec EG, analizę aktualnych podręczników dla klas I-III pod kątem zawartości treści EG, zorganizujemy roczną Szkołę Trenerów Edukacji Globalnej dla Najmłodszych, cykl kaskadowych szkoleń dla nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej z mniejszych miejscowości (w roku szkol. 2019/2020), zorganizujemy ogólnopolską konferencję poświęconą EG w nauczaniu wczesnoszkolnym w 2020 r.
Ponadto przygotujemy i wydamy 18 pakietów edukacyjnych na temat Celów Zrównoważonego Rozwoju oraz pięć bajek kamishibai uznanych polskich autorów literatury dziecięcej nt. bioróżnorodności, uchodźstwa, dostępu do wody, dostępu do edukacji oraz dostępu do żywności.
Czas realizacji: sierpień 2018 – kwiecień 2020 r.
|
| |
|
Ośrodek Działań Ekologicznych „Źródła”
ul. Zielona 27, 90-602 Łódź
tel. 42 632 81 18, kom. 507 575 535
e-mail: office@zrodla.org
www.zrodla.org
|
|
Projekt "Źródła skutecznej edukacji globalnej" jest współfinansowany w ramach polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w latach 2018-2020.
|
|
Bezpłatny program do rozliczenia podatku
za rok 2023
jest już dostępny do pobrania ze strony
opp.zrodla.org
|
Uwaga! Ta strona używa cookie. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.
|
|
|
| |
|
