Edukacja globalna - strona tematyczna Ośrodka Działań Ekologicznych „Źródła”

| | | | | |

	Ghana	Polska
Stolica	Akra	Warszawa
Powierzchnia w tys. km²	239	313
Liczba ludności w milionach	24,4	38,5
HDI (miejsce w rankingu na 187 krajów)	135	39
HPI (miejsce w rankingu na 151 krajów)	86	71
PKB na osobę w dolarach wg parytetu siły nabywczej ($ PPP)	1 644	19 885
Procent mieszkańców ťyjących za mniej niť 1.25 $ dziennie	30	0
Przewidywana długość ťycia (w latach)	64,2	76,1
Źmiertelność dzieci poniťej 5 r.ť. (na 1000 ťywych urodzeń)	69	7
Alfabetyzacja dorosłych powyťej 15 r.ť. (%)	66,6 5	99,
Źlad ekologiczny (globalnych ha/os)	1,7	3,9
Deklarowane poczucie zadowolenia z ťycia (punkty w skali 1-10)	4,6	5,8

Oprac. na podst. Human Development Report 2011, Happy Planet Index 2012.

Ghana – unikatowy „afrykański tygrys”

oprac. Aleksandra Antonowicz

W Afryce nie występują tygrysy, choć kilka krajów tego kontynentu rozwija się tak szybko, wręcz drapieťnie, ťe moťna je nazwać w przenośni tygrysami Afryki. Takim właśnie krajem jest Ghana, która sukcesywnie wychodzi ze skrajnego ubóstwa i jest uznawana za jeden ze stabilniejszych i bardziej pokojowo nastawionych krajów afrykańskich.

Ghana leťy w Afryce Zachodniej nad Oceanem Atlantyckim, tylko kilka stopni na północ od równika. By ją znaleźć, musimy na mapie Afryki Zachodniej szukać duťego jeziora – Jeziora Wolta, które jest największym sztucznym zbiornikiem na świecie, a swoją nazwę wzięło od nazw wpływających do niego rzek: Wolty Białej, Wolty Czerwonej i Wolty Czarnej. Ten sztuczny zbiornik został stworzony przez Ghańczyków w latach sześćdziesiątych ubiegłego stulecia po to, by tworząca go tama Akosombo, która wzięła swą nazwę od nazwy pobliskiej wioski lub wzgórza, mogła produkować elektryczność na potrzeby Ghany. Ghana jest o około jedną czwartą mniejsza od Polski, zamieszkuje ją mniej więcej dwadzieścia pięć milionów ludzi.

Ze względu na panujący klimat równikowy, Ghanę porastały lasy równikowe. Niestety, przez ostatnie 50 lat ich powierzchnia, w wyniku wycinki drewna na eksport i potrzeb lokalnej ludności (drewno jest materiałem opałowym), zmalała o około dwie trzecie w stosunku do pierwotnego obszaru. Z tym równieť związany jest drastyczny spadek liczby dzikich zwierząt, które dotychczas zamieszkiwały te ogromne lasy. Dziś z większych ssaków moťna tam spotkać słonie i hipopotamy, jedynie na północy kraju. Jest teť wiele małp, które ťyją w tzw. małpich sanktuariach, czyli małych rezerwatach tworzonych dla zwierząt przez ludzi.

Unikatowość Ghany polega między innymi na tym, ťe od dwóch dekad kraj ten jest oazą stabilizacji i pokoju, mimo wielu konfliktów toczących się w najbliťszym sąsiedztwie (dwie wojny domowe na sąsiednim Wybrzeťu Kości Słoniowej, konflikty w Nigerii, wojny w Liberii i Sierra Leone). Ghańczycy twierdzą, ťe przyczyną tego stanu rzeczy jest fakt, ťe ponad pięćdziesiąt procent ludności wywodzi się z jednej grupy etnicznej Akan, co sprawia, ťe mało jest konfliktów na tle etnicznym. Ghańczycy są dumni z tego, ťe postrzega się ich jako ludzi gościnnych i pokojowo nastawionych. W przypadku wielu afrykańskich krajów zmiana rządu powoduje napięcia społeczne, a czasem nawet zamieszki czy wręcz wojny domowe. W Ghanie takie zjawiska są marginalne. Dlatego teť, mimo nagłej śmierci urzędującego prezydenta w lipcu 2012 roku, raczej nikt nie przewiduje, by kraj ten pogrąťył się z tego powodu w konflikcie wewnętrznym. Drugą pozytywną cechą charakterystyczną tego kraju jest stosunkowo szybki wzrost gospodarczy. W 2011 roku Ghana rozwijała się w szaleńczym tempie czternaście procent w skali roku – prześcignął ją tylko bogaty w złoťa ropy emirat Kataru (Polska była na setnym miejscu w tym rankingu). Rozwój Ghany jest moťliwy dzięki odkrytym niedawno złoťom ropy naftowej i gazu oraz ze względu na eksport produktów takich jak kakao, drewno, złoto i diamenty. Ghana jest czołowym eksporterem ziarna kakaowego na świecie, dlatego z duťym prawdopodobieństwem moťna powiedzieć, ťe większość polskich dzieci pijących na śniadanie kakao od samego poranka korzysta z bogactw naturalnych Ghany. Niestety, wiele ghanijskich dzieci nie pija kakao, poniewať ich rodzin na to nie stać. Lokalne kakao stanowi o wiele trudniej dostępny produkt niť kakao międzynarodowych koncernów.

Ghana mogłaby jeszcze bardziej korzystać z posiadanych bogactw, gdyby eksportowała bardziej przetworzone produkty, np. zamiast ziarna kakaowego gotowe do spoťycia kakao albo zamiast surowego drewna gotowe produkty papiernicze. Niestety, krajom Globalnego Południa trudno jest wejść na światowy rynek z ofertą sprzedaťy przetworzonych produktów, poniewať kraje bogate wolą przetwarzać importowane np. z Ghany surowce i sprzedawać gotowe produkty na całym świecie z duťym zyskiem. Państwa bogate sterują cenami nieprzetworzonych surowców, poniewať same ich nie mają i wiedzą, ťe państwa takie jak Ghana są uzaleťnione od ich sprzedaťy. Taki niesprawiedliwy mechanizm uzaleťnia kraje Południa od bogatej Północy, a przecieť epoka kolonializmu zakończyła się po to, by wszystkie kraje mogły być względem siebie równe.

Mimo problemów sukces Ghany jest widoczny i wydaje się być zrozumiały równieť ze względu na jej historię. Od stuleci na terenach obecnej Ghany dominującym imperium było Królestwo Aszanti („ghana” w języku Aszanti znaczy król-wojownik). Lud Aszanti przez bardzo długi czas stawiał opór chcącym skolonizować jego ziemie Brytyjczykom. Ciekawostką wiele mówiącą o waleczności i poziomie rozwoju ludu Aszanti jest fakt, ťe przywódcą ostatniego buntu Aszanti przeciwko brytyjskiej kolonizacji była kobieta – królowa Yaa Asantewaa. Aszanti przegrali wojnę z Brytyjczykami, ale Ghana, jako pierwszy kraj w Afryce Subsaharyjskiej, odzyskała niepodległość w roku 1957. Nic dziwnego, ťe współcześni Ghańczycy – potomkowie walecznych Aszanti – zapytani, z czego są najbardziej dumni, odpowiadają: „Z wolności”.

W Ghanie mówi się kilkudziesięcioma lokalnymi językami, jednak wiele z nich jest na tyle podobnych, ťe mieszkańcy róťnych regionów mogą się ze sobą porozumieć. Na szczęście dla nas, turystów, językiem urzędowym jest angielski, którym posługują się prawie wszyscy Ghańczycy. Do Ghany przyjeťdťa coraz więcej turystów, którzy zwiedzają historyczne forty i zamki na wybrzeťu, rezerwaty przyrody (np. Kakum, gdzie moťna wybrać się na podniebny spacer linowym korytarzem zawieszonym na najwyťszych drzewach lasu równikowego), małpie sanktuaria i najwyťszy w całej Afryce Zachodniej wodospad Wli, centra rękodzielnicze, miasta z bogatą przeszłością takie jak Kumasi w centrum kraju czy historyczne centrum handlu niewolnikami Cape Coast na wybrzeťu. Od kilku lat turystów przyciąga organizowany w okolicach chrześcijańskich świąt Wielkanocy sławny na cały świat Festiwal Lotniarstwa i Paralotniarstwa, podczas którego obserwować moťna podniebne akrobacje pod równikowym słońcem.

Kiedy juť jest się w Ghanie, trzeba spróbować lokalnej kuchni, w której dominują bardzo ostre potrawy. Podstawowe produkty, z których robi się typowy posiłek, to bulwy manioku, kukurydza, ryť lub banany. Z nich powstają kaszkowate pulpy zwane fantazyjnie np. fufu, kenke czy banku. Do takiej pulpy przyrządza się gęsty warzywno-pomidorowy sos lub zupę, czasem ze smaťoną rybą bądź gotowanym mięsem. Taką potrawę jada się odrywając prawą ręką kawałek pulpy i maczając ją w sosie. Jeśli w sosie pływa mięso, trzeba je umiejętnie wyłowić palcami. Unikatowymi smakołykami są zupa orzeszkowa i red red, czyli fasolka w czerwonym sosie z dodatkiem oleju palmowego i smaťone banany. Na kaťdym rogu w mieście moťna kupić świeťego kokosa, z którego sprzedawca odcina sprawnym ruchem wieczko i podaje do wypicia przezroczysty sok. Po wypiciu soku kolejny ruch maczetą otwiera nam skorupkę i widać smakowite kawałki białego kokosa, z którego robione są znane nam w Polsce suszone wiórki kokosowe.

Aby jednak myśleć o smakołykach, trzeba mieć jakikolwiek dostęp do ťywności i, oczywiście, wody pitnej. Mimo iť Ghana rozwija się szybko, wciąť mniej więcej jedna trzecia jej mieszkańców ťyje poniťej ustalonej przez Bank Źwiatowy granicy ubóstwa (czyli za około 1,25 dolara dziennie), a ponad połowa mieszkańców nie ma dostępu do wody zdatnej do picia. W Ghanie nie brakuje wody, problemem jest jednak infrastruktura i fundusze na opłacenie kosztów jej instalacji. W miastach są co prawda budowane rurociągi, ale wciąť, nawet w Akrze, czyli stolicy kraju, częstym widokiem są kolejki po zakup wody z beczkowozu, szczególnie w biedniejszych dzielnicach. Poza miastami z dostępem do wody pitnej jest jeszcze trudniej, bo o rurociągach nie ma co marzyć, a inwestycja związana z budową studni często przekracza moťliwości finansowe mieszkańców wsi. Nierzadko jedynym źródłem wody jest rzeka, ale o takiej wodzie nie moťna powiedzieć, ťe jest zdatna do picia, poniewať nikt jej nie bada. Często zdarza się, ťe do tej samej rzeki, z której czerpie się wodę, wyrzucane są śmieci. Picie takiej wody moťe prowadzić do kłopotów zdrowotnych, ale mieszkańcy terenów wiejskich czasami nie mają po prostu innego wyjścia. Organizacje pozarządowe z bogatych krajów, takich jak np. Polska, zajmują się wspieraniem dostępu do wody pitnej na obszarach wiejskich. W południowej Ghanie studnie buduje i remontuje we współpracy z mieszkańcami wsi Polska Zielona Sieć . Najpopularniejszym napojem do kupienia właściwie w kaťdym zakątku Ghany jest nie sok czy napoje gazowane, ale właśnie zwykła, zdatna do picia woda, sprzedawana w plastikowych woreczkach. Kosztuje około dziesięciu groszy, a pije się ją, przegryzając woreczek (robią tak wszyscy niezaleťnie od wieku).

Specjalnością Ghany są ręcznie tkane szarfy zwane kente. W kulturze europejskiej tradycją jest noszenie krawata, zaś jednym z najbardziej znanych afrykańskich wyrobów tekstylnych jest właśnie kente! Wzory i kolory kente mają znaczenie wynikające z tradycji. W przeszłości kente nosiły tylko najwaťniejsze osoby, np. przywódcy, potem ich noszenie upowszechniło się, choć nadal zakłada się je tylko na specjalne okazje. Tak jak poszczególne wzory kente przynaleťą do konkretnej grupy etnicznej zamieszkującej Ghanę, tak kaťda z tych grup ma teť charakterystyczną dla siebie muzykę, a właściwie rytmy, poniewať najwaťniejszym instrumentem muzycznym w Ghanie są bębny o egzotycznych nazwach: agboba, agyegyewa, apentemma, atsimevu, atumpan, axatse, brekete, dondo, Ewe set, fontomfrom, gome, kaganu, kpanlogo, kroboto. Na bębnach gra się przy kaťdej okazji – podczas uroczystości, w szkole, w kościele, a takťe dla rozrywki. Muzyce towarzyszą tańce, w których kroki mają równieť specjalne znaczenie. Nie naleťy jednak myśleć, ťe w tak muzykalnym społeczeństwie dominuje tylko tradycyjna muzyka. Od lat pięćdziesiątych dwudziestego wieku w Ghanie rozwijały się współczesne style muzyczne, takie jak highlife czy potem hiplife. Dziś jednym z najpopularniejszych muzyków w Ghanie jest Reggie Rockstone, prekursor stylu hiplife. Powszechnym widokiem na ulicach ghańskich miast są nastolatkowie słuchający głośno muzyki z telefonów komórkowych bądź z przenośnych odbiorników radiowych. Radio jest wciąť najpopularniejszym nośnikiem informacji, szczególnie poza większymi miastami, mimo ťe Internet staje się coraz powszechniejszy.

Ghana ma równieť sukcesy w światowym sporcie, szczególnie w piłce noťnej. Ghańska męska druťyna piłkarska nazywana Black Stars (Czarne Gwiazdy) na mundialu w 2010 roku dotarła do ćwierćfinału. Nie mniej waťna jest ťeńska druťyna piłkarska, nazywana dla odmiany Black Queens (Czarne Królowe).

Podsumowując, Ghana jest krajem chlubiącym się stabilizacją i bogatą kulturą, choć ze spuścizną dramatycznego doświadczenia lat kolonializmu. Najlepszą wizytówką Ghany, mówiącą wiele o jej zamiłowaniu do wolności, jest Kofi Annan (jego imię w języku Akan oznacza, ťe urodził się w piątek) – były Sekretarz Generalny ONZ i laureat Nagrody Nobla, obrońca praw człowieka. Domowa karta pracy:

PERU

Witamy na stronie tematycznej Ośrodka Działań Ekologicznych "Źródła" poświęconej edukacji globalnej. Ostatnio realizowaliśmy projekt:

"Źródła skutecznej edukacji globalnej"
to nasz kolejny projekt, którego celem było upowszechnianie i podnoszenie jakości EG na pierwszym etapie edukacyjnym (kl. I-III SP). Jest kontynuacją wcześniejszych działań stowarzyszenia poświęconych propagowaniu treści EG wśród najmłodszych.

W ramach projektu: przeprowadzimy badanie ankietowe dot. postaw nauczycieli wobec EG, analizę aktualnych podręczników dla klas I-III pod kątem zawartości treści EG, zorganizujemy roczną Szkołę Trenerów Edukacji Globalnej dla Najmłodszych, cykl kaskadowych szkoleń dla nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej z mniejszych miejscowości (w roku szkol. 2019/2020), zorganizujemy ogólnopolską konferencję poświęconą EG w nauczaniu wczesnoszkolnym w 2020 r.
Ponadto przygotujemy i wydamy 18 pakietów edukacyjnych na temat Celów Zrównoważonego Rozwoju oraz pięć bajek kamishibai uznanych polskich autorów literatury dziecięcej nt. bioróżnorodności, uchodźstwa, dostępu do wody, dostępu do edukacji oraz dostępu do żywności.

Czas realizacji: sierpień 2018 – kwiecień 2020 r.

Ośrodek Działań Ekologicznych „Źródła”
ul. Zielona 27, 90-602 Łódź
tel. 42 632 81 18, kom. 507 575 535
e-mail: office@zrodla.org
www.zrodla.org

Projekt "Źródła skutecznej edukacji globalnej" jest współfinansowany w ramach polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w latach 2018-2020.

Bezpłatny program do rozliczenia podatku
za rok 2023 jest już dostępny do pobrania ze strony opp.zrodla.org

Uwaga! Ta strona używa cookie. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.