Edukacja globalna - strona tematyczna Ośrodka Działań Ekologicznych „Źródła”

| | | | | |

	Gwatemala	Polska
Stolica	Gwatemala	Warszawa
Powierzchnia w tys. km²	109	313
Liczba ludności w milionach	14,4	38,5
HDI (miejsce w rankingu na 187 krajów)	131	39
HPI (miejsce w rankingu na 151 krajów)	10	71
PKB na osobę w dolarach wg parytetu siły nabywczej ($ PPP)	4 785	19 885
Procent mieszkańców żyjących za mniej niż 1.25 $ dziennie	13,1	0
Przewidywana długość życia (w latach)	71,2	76,1
Śmiertelność dzieci poniżej 5 r.ť. (na 1000 ťywych urodzeń)	409	7
Alfabetyzacja dorosłych powyżej 15 r.ť. (%)	74,5	99,
Ślad ekologiczny (globalnych ha/os)	1,8	3,9
Deklarowane poczucie zadowolenia z życia (punkty w skali 1-10)	6,3	5,8

Oprac. na podst. Human Development Report 2011, Happy Planet Index 2012.

Gwatemala – dziedzictwo Majów

oprac. Magdalena Krysińska-Kałużna

Gwatemala leży w Ameryce Środkowej, w pasie lądu oddzielającym Ocean Atlantycki od Oceanu Spokojnego. Charakterystyczne dla niej są tropikalny klimat i wulkaniczny krajobraz. Podobnie jak w całej Ameryce Środkowej, w Gwatemali dominują góry ciągnące się wzdłuż zachodniego wybrzeża. Około jednej trzeciej powierzchni kraju zajmuje nizina Petén – pokryta lasem tropikalnym i rzadko zaludniona.

Blisko połowę mieszkańców kraju stanowią Indianie (czterdzieści trzy-pięćdziesiąt procent). Pozostała część społeczeństwa (pięćdziesiąt-pięćdziesiąt siedem procent) to Metysi. Część z nich nazywana jest ladinos (są uznawani za oddzielną grupę etniczną). Mieszkają w miastach i mają decydujący wpływ na losy kraju. Najliczniejszą grupą tubylczą w Ameryce Środkowej są potomkowie Majów, którzy posługują się wieloma językami (w Gwatemali – dwudziestoma dwoma, w Meksyku – siedmioma) i ponad setką dialektów. W Gwatemali mieszkają głównie na północy kraju. Jest ich około cztery i pół miliona.

Indianie gwatemalscy są potomkami twórców wysokorozwiniętej cywilizacji Majów, która powstała na terenie obecnej Gwatemali, Hondurasu, Belize i południowego Meksyku. Rozwinęła ona pismo hieroglificzne, dwudziestkowy system liczbowy, astronomię, rachubę czasu oraz pozostawiła wspaniałe zabytki architektury, jakimi są zespoły miejskie z piramidami schodkowymi. Większość dzieł kultury Majów, w tym spisanych przez nich manuskryptów, została zniszczona przez konkwistadorów i chrześcijańskich księży, którzy upatrywali się w nich dzieł szatana. Religia Majów była animistyczna. Zjawiska przyrody (góry, skały, drzewa) były według nich bytami ożywionymi i miały moc szkodzenia lub pomagania ludziom. Jak pisze Elżbieta Siarkiewicz, „dzisiejsi Majowie Quiché z Chichicastenango (w Gwatemali) wierzą na przykład, ze kukurydza boi się trzęsienia ziemi, i gdy to zjawisko ma miejsce, rozmawiają z nią, by podtrzymać ją na duchu”.

W 1821 roku Gwatemala uzyskała niepodległość, jednak pozostawała w dużej mierze zależna od północnych sąsiadów, przede wszystkim USA. W latach 1960-1994 w kraju miała miejsce niezwykle krwawa wojna domowa, której ofiarami byli przede wszystkim Indianie. Walcząca o ich prawa Indianka Kiche’ (czyt. kicze), Rigoberta Menchú, została uhonorowana w 1992 roku Pokojową Nagrodą Nobla.

W Gwatemali uprawia się przede wszystkim kawę, banany i trzcinę cukrową. Wśród wielu roślin, które trafiły do Europy z Nowego Świata, jest kukurydza, która dla licznych kultur indiańskich stanowiła podstawę pożywienia. Dla Gwatemalczyków codziennym posiłkiem, którego odpowiednikiem byłby europejski chleb, są tortillas – cienkie placki robione z gotowanej z wapnem mąki kukurydzianej. Mają kształt naleśników i są pieczone na specjalnych blachach. Tortillas towarzyszą prawie każdemu daniu. Kolby kukurydziane (gotowane lub pieczone) mogą stanowić także oddzielny posiłek. W Gwatemali jest wiele odmian kukurydzy. Oprócz znanej u nas żółtej, jest także biała, czarna, fioletowa, pomarańczowa. Poza tym Gwatemalczycy jedzą dużo fasoli i owoców, popijając je doskonałą gwatemalską kawą.

W Ameryce Środkowej żyje wiele dzikich zwierząt. Część z nich zagrożona jest wyginięciem. W Gwatemali można spotkać: jaguary, pumy, tapiry, jelenie, pekari, wyjce i inne małpy, kojoty, jaszczurki, pancerniki, legwany i wiele gatunków węży. W wodach żyją m.in.: sumy, krewetki, ostrygi, homary, kraby i żółwie. Wśród ptaków dostrzeżemy m.in.: czaple, dzikie indyki, papugi, ary, tukany, bażanty, kolibry i zimorodki. W Gwatemali, w górach, żyje piękny ptak quetzal, będący symbolem narodowym, a także ptakiem, który był bardzo ważny dla kultur prekolumbijskich tego obszaru.

Stroje mieszkańców Gwatemali są jednymi z najciekawszych w Ameryce Środkowej. Łączą tradycyjne motywy indiańskie i hiszpańskie. Są tkane i wyszywane ręcznie, a ich przygotowanie może zająć od trzech do ośmiu miesięcy w wyspecjalizowanych warsztatach, na krosnach ręcznych i nożnych. Wykonywane są z bawełny, wełny, bądź z henequen (czyt. eneken), rodzaju agawy. Jedna z technik wyszywania nazywa się brokatem i polega m.in. na tym, że używane są w niej nici o różnej grubości, kolorze i wykonane z różnych materiałów Kobiety noszą huipiles (czyt. uipile), tkane ręcznie i bogato wyszywane (np. w kwiaty, zwierzęta, ptaki) bluzki. Noszą także długie spódnice, w dwóch-trzech odcieniach lub kolorach, różniące się w zależności od regionu, tkane głównie na warsztatach nożnych, szeroki tkany pas, spełniający różne funkcje szal (można w nim nosić dzieci albo warzywa na targ), korale i tzut (czyt. cut) – grubą chustę, którą można nosić na głowie, wokół szyi i na ramionach (w przypadku mężczyzn). Mężczyźni noszą wyszywane u dołu spodnie z haftowanymi nakolannikami, przepaskę, tkaną koszulę, która coraz częściej zastępowana jest wytwarzaną fabrycznie koszulą w pasy. W niektórych regionach noszona jest peleryna (capixay), w innych wełniane marynarki. Kapelusze używane w niektórych regionach są wpływem hiszpańskim, tego typu nakrycie głowy nie było znane przed konkwistą. Szerokie pasy, fajas (czyt. fahas), są bardzo użyteczne zarówno dla mężczyzn, jak i dla kobiet między innymi dlatego, ze Indianie dźwigają często duże ciężary. Kobietom przydają się również w okresie ciąży i po urodzeniu dziecka. Wymagające tak wielkiego nakładu pracy i kosztów tradycyjnie wykonane ubranie przechodzi w rodzinie z pokolenia na pokolenie.

Strój współczesnych gwatemalskich Majów z jego różnymi formami tkania, wyszywania, a przede wszystkim używanych kolorów i wzorów, jest rodzajem języka, który informuje o pochodzeniu – lokalnym, regionalnym – czy też generalnie o przynależności do narodu Majów. W Gwatemali używa się wielu tradycyjnych instrumentów muzycznych. Należą do nich m.in.: el ayotl (czyt. el ajotl) – instrument perkusyjny zrobiony z dużej muszli lub skorupy żółwia; el chinchín (czyt. el czinczin) – pięknie zdobiony instrument z tykwy wypełnionej nasionami; marimba; el huehuetl (czyt. ueuetl) – bęben z pnia drzewa z naciągniętą skórą jaguara, ozdobiony rysunkami przedstawiającymi mityczne postacie; okaryna, która była używana także do polowań na ptaki.

W Gwatemali panuje duża bieda. Znaczna część dzieci nie uczęszcza do szkoły. Kilka lat temu szacowano, że aż czterdzieści procent nie może sobie na to pozwolić. Wiele z nich mieszka daleko od szkoły i nie stać ich na to, żeby do niej dojechać. Znaczna grupa dzieci musi pracować (około miliona). Połowa z nich pracuje w rolnictwie, przepracowując średnio trzydzieści cztery godziny tygodniowo. Ta trudna sytuacja dotyczy w szczególności dzieci indiańskich. Indianie w Gwatemali są prawie trzykrotnie biedniejsi niż nie-Indianie i żyją średnio o trzynaście lat krócej.

W Gwatemali czterdzieści pięć procent kobiet w wieku dwudziestu lat jest w ciąży lub ma już dziecko. Wielu ludzi z Ameryki Środkowej, w tym z Gwatemali, próbuje w poszukiwaniu pracy przedostać się przez Meksyk do Stanów Zjednoczonych. Niestety, bardzo wielu z nich po drodze ginie lub zostaje kalekami. Jest to związane z wieloma niebezpieczeństwami, na jakie napotykają w Meksyku (napadające ich gangi, przekupieni przez nie policjanci i maszyniści pociągów, na których dachach nielegalnie się przemieszczają), a później na granicy Meksyku i Stanów Zjednoczonych oraz w samych Stanach Zjednoczonych. Nielegalni imigranci są w Meksyku porywani dla okupu wyłudzanego od krewnych, którzy już dotarli do Stanów Zjednoczonych, mordowani oraz gwałceni. Wiele kobiet z Ameryki Centralnej, mając świadomość, jak często dochodzi do tych przestępstw, przed udaniem się w podróż poddaje się sterylizacji.

GWATEMALA

Witamy na stronie tematycznej Ośrodka Działań Ekologicznych "Źródła" poświęconej edukacji globalnej. Ostatnio realizowaliśmy projekt:

"Źródła skutecznej edukacji globalnej"
to nasz kolejny projekt, którego celem było upowszechnianie i podnoszenie jakości EG na pierwszym etapie edukacyjnym (kl. I-III SP). Jest kontynuacją wcześniejszych działań stowarzyszenia poświęconych propagowaniu treści EG wśród najmłodszych.

W ramach projektu: przeprowadzimy badanie ankietowe dot. postaw nauczycieli wobec EG, analizę aktualnych podręczników dla klas I-III pod kątem zawartości treści EG, zorganizujemy roczną Szkołę Trenerów Edukacji Globalnej dla Najmłodszych, cykl kaskadowych szkoleń dla nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej z mniejszych miejscowości (w roku szkol. 2019/2020), zorganizujemy ogólnopolską konferencję poświęconą EG w nauczaniu wczesnoszkolnym w 2020 r.
Ponadto przygotujemy i wydamy 18 pakietów edukacyjnych na temat Celów Zrównoważonego Rozwoju oraz pięć bajek kamishibai uznanych polskich autorów literatury dziecięcej nt. bioróżnorodności, uchodźstwa, dostępu do wody, dostępu do edukacji oraz dostępu do żywności.

Czas realizacji: sierpień 2018 – kwiecień 2020 r.

Ośrodek Działań Ekologicznych „Źródła”
ul. Zielona 27, 90-602 Łódź
tel. 42 632 81 18, kom. 507 575 535
e-mail: office@zrodla.org
www.zrodla.org

Projekt "Źródła skutecznej edukacji globalnej" jest współfinansowany w ramach polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w latach 2018-2020.

Bezpłatny program do rozliczenia podatku
za rok 2023 jest już dostępny do pobrania ze strony opp.zrodla.org

Uwaga! Ta strona używa cookie. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.